Maria Gaetana Agnesi – wybitna matematyczka XVIII wieku, autorka pierwszego podręcznika analizy matematycznej napisanego przez kobietę.
W najnowszej audycji „O matematyce i matematykach” prof. Czesław Bagiński przypomina postać Marii Gaetany Agnesi – wybitnej uczonej XVIII wieku, która jako pierwsza kobieta w historii wydała podręcznik matematyki. Zasłynęła nie tylko jako autorka pionierskiej książki z analizy matematycznej, ale także jako kobieta głęboko oddana służbie potrzebującym.
Urodzona w 1718 roku w Mediolanie, Maria była córką zamożnego kupca handlującego jedwabiem. Ojciec, aspirujący do arystokratycznych kręgów, organizował spotkania towarzysko-naukowe, w których młoda Maria, obok swej muzykalnej siostry, występowała jako intelektualna sensacja. Już w wieku 11 lat znała osiem języków, w tym łacinę, grekę i hebrajski, a w wieku kilkunastu lat rozmawiała swobodnie z uczonymi z całej Europy o matematyce, filozofii czy fizyce Newtona.
– Dwudziestoletnia dziewczyna, która prowadzi merytoryczne rozmowy z uczonymi w ich językach – to musiało robić wrażenie – zauważa prof. Bagiński.
Choć Maria nie przepadała za wystawnym trybem życia, uległa woli ojca. Dopiero po jego śmierci w 1752 roku ostatecznie poświęciła się pracy charytatywnej i duchowej. Już wcześniej opiekowała się domem i rodzeństwem, a w wolnych chwilach studiowała matematykę. Efektem tej pasji było monumentalne dzieło: „Instituzioni analitiche”, podręcznik analizy matematycznej, który ukazał się w 1748 roku i natychmiast zdobył uznanie w całej Europie.
– To była pierwsza w historii książka matematyczna napisana przez kobietę – podkreśla prof. Bagiński. – Choć nie zawierała jej własnych odkryć, imponowała klarownością i zakresem materiału.
Publikacja przyniosła Marii sławę, uznanie papieża Benedykta XIV oraz tytuł honorowego profesora matematyki Papieskiego Uniwersytetu w Bolonii. Choć nigdy nie objęła tej funkcji ani nie odwiedziła uczelni, jej nazwisko weszło do historii matematyki. W podręczniku opisała m.in. krzywą zwaną cykloidą, która w angielskim tłumaczeniu – z powodu błędu językowego – została nazwana „Wiedźmą Agnesi” (Witch of Agnesi).
Po publikacji Maria całkowicie poświęciła się działalności dobroczynnej. Przez dekady była przełożoną kościelnego przytułku dla kobiet chorych i ubogich, rozdając cały swój majątek na cele społeczne.
Zmarła w 1799 roku w nędzy – ale z poczuciem, że żyła zgodnie ze swoimi wartościami. (AJ)
Posłuchaj audycji „Wiedźma Agnesi” z cyklu „O matematyce i matematykach”.
