Alfred Tarski – wybitny polsko-amerykański matematyk i logik, sfotografowany w 1968 roku. Autor zdjęcia: George M. Bergman, Oberwolfach Photo Collection.
W najnowszej audycji z cyklu O matematyce i matematykach prof. Czesław Bagiński przedstawia postać Alfreda Tarskiego – jednego z najwybitniejszych logików XX wieku, znanego z niezwykłej precyzji myślenia i słynnego paradoksu stworzonego wspólnie ze Stefanem Banachem.
Alfred Tarski, z domu Tajtelbaum, urodził się w 1901 roku w Warszawie w rodzinie kupieckiej. Od dziecka przejawiał talent do języków i matematyki. Uczył się w prestiżowej Szkole Ziemi Mazowieckiej, gdzie stawiano na logikę, klasyczne języki i patriotyczne wychowanie. Po krótkiej przygodzie ze studiami biologicznymi odkrył swoją prawdziwą pasję – logikę. Dzięki profesorowi Stanisławowi Leśniewskiemu rozpoczął studia matematyczne i filozoficzne, ucząc się u najwybitniejszych przedstawicieli polskiej szkoły logicznej. W wieku 23 lat obronił doktorat.
Rok wcześniej wraz z bratem zmienił nazwisko na Tarski i przeszedł na katolicyzm. Profesor Bagiński podkreśla, że Tarski szczerze identyfikował się z polskością i chciał być częścią polskiego życia akademickiego.
Jednym z pierwszych osiągnięć, które przyniosło mu rozgłos, był Paradoks Banacha–Tarskiego. Jego źródłem było słynne pytanie z Trzeciego Problemu Hilberta: czy dwa trójwymiarowe wielościany o tej samej objętości można rozciąć na skończoną liczbę części i złożyć z nich jeden z drugiego? Max Dehn wykazał, że nie zawsze jest to możliwe. Na tym tle Banach i Tarski stworzyli zadziwiający wynik: kulę można rozdzielić na skończoną liczbę części i z tych samych fragmentów ułożyć dwie identyczne kule.
Paradoks Banacha–Tarskiego stał się jednym z najbardziej znanych „matematycznych szoków”. Pokazał, jak daleko potrafi sięgać abstrakcyjne rozumowanie.
Tarski, choć zaczynał w Polsce, stał się jednym z twórców nowoczesnej logiki formalnej. Stworzył definicję prawdy, która do dziś jest fundamentem badań z pogranicza matematyki i filozofii.
Czytaj także:
Wiadomości – Kurt Gödel – gdy logika matematyczna zderza się z logiką codziennych wyborów cz. 1
Wiadomości – Kurt Gödel – geniusz logiki, który zatrzymał marzenie Hilberta
