prof. Czesław Bagiński, autor audycji O matematyce i matematykach, fot. A. Jakuć
Była wybitną matematyczką i filozofką, a zarazem ofiarą konfliktów w swojej epoce. W najnowszej audycji z cyklu „O matematyce i matematykach” profesor Czesław Bagiński przybliża słuchaczom fascynującą, ale i tragiczną historię Hypatii z Aleksandrii – kobiety, której życie i śmierć stały się inspiracją dla nauki, literatury i ruchów społecznych.
Hypatia, żyjąca na przełomie IV i V wieku, była córką Teona z Aleksandrii – matematyka i astronoma związanego z Biblioteką Aleksandryjską. Przypisuje się jej współautorstwo komentarzy do dzieł Euklidesa i Ptolemeusza, choć brak na to bezpośrednich dowodów. Profesor Bagiński podkreśla, że Hypatia była przede wszystkim osobą wybitnie wykształconą, prowadzącą nauczanie w Aleksandrii, co samo w sobie czyniło ją wyjątkową na tle epoki.
– Nie znam innego przypadku ze starożytności, aby kobieta nauczała filozofii i matematyki – zauważa profesor.
Posłuchaj audycji „O matematyce i matematykach: Hypatia”.
Audycja skupia się także na tle historycznym, które doprowadziło do tragicznej śmierci Hypatii. Żyła w burzliwym okresie, gdy chrześcijaństwo zyskiwało dominację, a konflikty między różnymi grupami społecznymi i religijnymi narastały. W 415 roku, podczas sporu między biskupem Cyrylem a rzymskim namiestnikiem Orestesem, Hypatia została brutalnie zamordowana przez tłum kierowany przez duchownego Piotra.
– Jej tragiczna śmierć, w której brutalność łączy się z fanatyzmem, stała się symbolem walki między rozumem a nietolerancją – komentuje profesor Bagiński.
Postać Hypatii, mimo skromnych dowodów na jej naukowe osiągnięcia, stała się ikoną ruchów feministycznych i inspiracją dla licznych dzieł literackich i artystycznych. Profesor odsyła słuchaczy do monografii prof. Marii Dzielskiej, która w książce „Hypatia z Aleksandrii” podjęła próbę oddzielenia faktów od fikcji i przedstawienia najbardziej wiarygodnego obrazu tej niezwykłej postaci.
– Wyobraźnia twórców często wypełnia luki w źródłach, ale to emocjonalna fikcja, nie naukowa prawda – dodaje profesor.
Audycja „Hypatia z Aleksandrii” to fascynująca podróż przez historię nauki i losy wybitnej kobiety, której życie do dziś inspiruje. Dziś Hypatia pozostaje nie tylko symbolem naukowej pasji, lecz także przestrogą, by bronić wartości dialogu i tolerancji, które są fundamentem postępu. (AJ)
Czytaj także:
Palimpsest Archimedesa: Zaginione skarby starożytnej matematyki. Opowiada profesor Czesław Bagiński
