prof. Czesław Bagiński, autor audycji O matematyce i matematykach, fot. A. Jakuć
Czy można odkryć matematyczne sekrety sprzed ponad dwóch tysięcy lat, zapisane na kartach modlitewnika? W kolejnej audycji z cyklu „O matematyce i matematykach” profesor Czesław Bagiński opowiada o jednym z najbardziej niezwykłych odkryć w historii nauki – Palimpseście Archimedesa, rękopisie, który ujawnił nieznane wcześniej prace największego matematyka starożytności.
Audycja zatytułowana „Palimpsest Archimedesa” wprowadza słuchaczy w fascynującą historię pergaminowego kodeksu, który pierwotnie zawierał prace Archimedesa, ale został przekształcony w modlitewnik w XIII wieku. Profesor Bagiński przypomina, że starożytne teksty matematyczne przetrwały dzięki skrybom, którzy je kopiowali je na pergaminie. Jednak ich znaczenie często ginęło w kolejnych wiekach. „Kodeks C, jak nazwano jedną z kopii prac Archimedesa, w XII wieku uznano za zbędny – a jego karty wyczyszczono, zapisując nowe teksty” – opowiada profesor.
Posłuchaj audycji „O matematyce i matematykach: Palimpsest Archimedesa”.
Historia Palimpsestu to także opowieść o losach nauki na tle dziejów. Po przekształceniu w modlitewnik kodeks znalazł się w klasztorze na Ziemi Świętej, a następnie powrócił do Konstantynopola. Odkryto go w XIX wieku, ale na niemal sto lat zaginął. Pojawił się ponownie dopiero w 1998 roku na aukcji w Christie’s, wywołując ogromne zainteresowanie. „W tym czasie rękopis uległ poważnym uszkodzeniom, a niektóre karty zostały nawet zamalowane wizerunkami ewangelistów” – zauważa profesor Bagiński, podkreślając, jak wiele strat wyrządziło zaniedbanie i brak świadomości wartości tego dzieła.
Kluczowym elementem audycji jest opis badań nad Palimpsestem. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii, takich jak skanowanie multispektralne, udało się odczytać treści, które nie były widoczne gołym okiem. Profesor podkreśla wagę jednej z odkrytych prac Archimedesa – metody dowodzenia twierdzeń, która nie zachowała się w innych znanych manuskryptach. „To, co Heiberg odczytywał z pomocą szkła powiększającego, dziś odsłaniają zaawansowane skanery, ujawniając przed nami tajemnice starożytnych mistrzów matematyki” – dodaje profesor. (AJ)
Czytaj także:
Tajemnice liczb niewymiernych. Opowiada profesor Czesław Bagiński
