prof. Czesław Bagiński, autor audycji O matematyce i matematykach, fot. A. Jakuć
Co łączy jedno z najbardziej tajemniczych równań w historii matematyki, wielkie umysły oraz złoto warte miliony? Odpowiedzi na to pytanie szuka profesor Czesław Bagiński w audycji z cyklu „O matematyce i matematykach”. Program zatytułowany „Złoty margines” to fascynująca podróż w świat teorii liczb, nieprzejednanych wyzwań matematycznych i ludzkiej determinacji.
Audycja rozpoczyna się od przypomnienia historii równania Fermata, które brzmi: xn+yn=zn, gdzie n > 2. Fermat, siedemnastowieczny prawnik i samouk matematyczny, zapisał na marginesie książki Diofantosa, że ma „wspaniały dowód” na to, iż równanie to nie ma rozwiązań w liczbach naturalnych – ale „margines jest za wąski, by go zmieścić”. Ten komentarz wywołał wielowiekowe poszukiwania dowodu, które zakończyły się dopiero w 1995 roku.
Profesor Bagiński przybliża również postać Paula Wolfskehla, niemieckiego lekarza i matematyka, który w 1906 roku ufundował nagrodę o równowartości 36 kilogramów złota za rozwiązanie równania Fermata. Była to jedna z najhojniejszych nagród w historii matematyki, która przyciągnęła rzesze amatorów i profesjonalistów. „W pierwszym roku zgłoszono aż 621 rzekomych rozwiązań – większość od amatorów” – zauważa profesor, dodając, że liczba zgłoszeń spadła dopiero w XX wieku, kiedy zrozumiano, jak trudne było to zadanie.
Kulminacyjnym momentem historii była praca angielskiego matematyka Andrew Wilesa, który poświęcił całe życie na udowodnienie hipotezy Fermata. W 1995 roku ogłosił dowód, łącząc klasyczne metody z najnowszymi osiągnięciami matematyki. „Nagroda Wolfskehla była wtedy już tylko symboliczna – miała wartość pół kilograma złota. Jednak dla Wilesa liczyło się spełnienie marzenia” – wyjaśnia profesor Bagiński.
Audycja kończy się refleksją nad rolą nagród w matematyce. Profesor wspomina o współczesnych Problemach Milenijnych, za których rozwiązanie można zdobyć milion dolarów, ale zauważa, że dla największych umysłów nagroda pieniężna nigdy nie była głównym celem. To prawda, która wyróżnia świat nauki – pasja, nie zysk, napędza odkrycia.
„Złoty margines” to opowieść o ludzkiej ambicji, determinacji i miłości do wiedzy. (AJ)
Posłuchaj audycji O matematyce i matematykach: Złoty margines.
Czytaj również:
