fot. Dawid Gromadzki/UM Białystok
To wyraz pamięci o żydowskiej społeczności.
– Podczas tych wydarzeń będziemy chcieli pokazywać to, czego już nie ma w Białymstoku, szczególnie zwracając uwagę na mieszkańców, na tych, którzy żyli w Białymstoku, pracowali tu i którzy zginęli tylko dlatego, że w ramach totalitarnego ustroju nazistowskich Niemiec, nie mogli istnieć, nie mogli żyć – mówił Przemysław Tuchliński, wiceprezydent Białegostoku.
Głównym obchodom towarzyszyć też będzie odsłonięcie tzw. kamieni pamięci poświęconych rodzinie Samuela Pisara – ocalałego z zagłady getta i obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Kamienie znajdą się na chodniku przy kamienicy, gdzie Pisar się urodził.
– Główne obchody będą miały miejsce 16 sierpnia. Zapraszamy wielu gości, także ze Stanów Zjednoczonych. Zostanie wmurowanych 5 kamiennych tablic, poświęconych rodzinie Samuela Pisara. Będzie to chodnik przy budynku przy ul. Dąbrowskiego 20, w tej kamienicy urodził się Samuel Pisar – mówił Tadeusz Truskolaski, prezydent Białegostoku.
Powstanie w białostockim getcie było drugim pod względem wielkości – po powstaniu w getcie warszawskim – zrywem społeczności żydowskiej przeciwko hitlerowcom. Z góry było skazane na niepowodzenie. Większość Żydów zginęło w czasie walki. Pozostałych przy życiu wywieziono do obozu zagłady w Treblince. Z ponad 60 tys. Żydów mieszkających przed wojną w Białymstoku i okolicach przeżyło zaledwie kilkuset.
– Jako Żyd wiem o tym, że jest nas za mało, abyśmy mogli pielęgnować nasze groby, nasze cmentarze. Bez pomocy nie-Żydów nie damy rady. Liczymy na to, że pokolenia następne wezmą na siebie współciężar, a w istocie rzeczy- główny ciężar noszenia tej pamięci – mówił przewodniczący komitetu honorowego obchodów 80. rocznicy powstania w getcie Marian Turski.
Powstanie w białostockim getcie wybuchło 16 sierpnia 1943 roku, walki trwały kilka dni. (mt)
PROGRAM:
17-20 czerwca 2023
XVI Festiwal Kultury Żydowskiej „Zachor – Kolor i Dźwięk”
Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Izrael
Rynek Kościuszki, Aula Magna Pałacu Branickich, kościół pw. Matki Bożej Fatimskiej
27 czerwca 2023
9:30–17:00 prezentacja dioramy nt. spalenia Wielkiej Synagogi
Muzeum Wojska w Białymstoku, ul. J. Kilińskiego 7
12:00 uroczystości oficjalne w rocznicę zagłady Wielkiej Synagogi w Białymstoku
ul. Suraska
18:30 spotkanie autorskie z Patrycją Dołowy poświęcone książce „Skarby. Poszukiwa-
cze i strażnicy żydowskiej pamięci”
Białostocki Ośrodek Kultury, ul. Legionowa 5
20:00 koncert: Karolina Cicha & Spółka: „Jidyszland. Pieśni żydowskie z Podlasia”
Białostocki Ośrodek Kultury, sala Forum, ul. Legionowa 5
21:30 wydarzenie plenerowe – wizualizacje dzielnicy Chanajki i płonącej synagogi na
budynku Białostockiego Teatru Lalek
ul. K. Kalinowskiego 1
Inne wydarzenia w czerwcu:
warsztaty edukacyjne dla uczniów szkół ponadpodstawowych „Od deportacji do
eksterminacji – losy Żydów w Białymstoku pod dwiema okupacjami”
Muzeum Pamięci Sybiru, ul. Węglowa 1
7 lipca 2023
14:00 wystawa „Śladami żydowskiej historii i kultury”
Towarzystwo Działań Twórczych „Talent” i Młodzieżowy Dom Kultury
Zespół Placówek Oświatowych nr 2, ul. Żabia 5
16 lipca 2023
17:00 wystawa planszowa „Wspólne dziedzictwo. Społeczne organizacje żydowskie
w Białymstoku”
Fundacja Laboratorium Badań i Działań Społecznych „SOCLAB”
plac Jana Pawła II
26 lipca 2023
odsłonięcie tablic wmurowanych w chodniki w miejscach głównych bram getta
w jego pierwotnych granicach z dnia 26 lipca 1941 r.
ul. I. Malmeda (od strony ul. Lipowej) i ul. Jurowiecka (od strony ul. H. Sienkiewicza)
1 sierpnia 2023
plenerowa wystawa fotograficzna „Getto białostockie 1941-1943”
skwer św. Konstantyna Wielkiego, cesarza
4 sierpnia 2023
wystawa dioram „80. rocznica powstania w getcie białostockim”
Muzeum Wojska w Białymstoku, ul. J. Kilińskiego 7
9 sierpnia 2023
odsłonięcie muralu Dariusza Paczkowskiego
Białostocki Ośrodek Kultury
budynek Zespołu Placówek Oświatowych nr 2, ul. Żabia 5
10 sierpnia 2023
17:00 wystawa „Kopiści białostockiego getta” oraz promocja książki „Kopiści białostockiego getta” Leny Makarowej
Galeria im. Sleńdzińskich, ul. L. Waryńskiego 24a
11 sierpnia 2023
wystawa plenerowa „80. rocznica powstania w białostockim getcie”
Muzeum Wojska w Białymstoku, skwer Armii Krajowej
18:00 wystawa „Izaak Celnikier”
Galeria im. Sleńdzińskich, ul. Legionowa 2
16 sierpnia 2023
10:00–18:00 preview wystawy Zuzanny Hertzberg „Mechica”
Galeria Arsenał w Białymstoku, ul. A. Mickiewicza 2
12:00 uroczystości oficjalne z okazji 80. rocznicy powstania w getcie białostockim
plac Mordechaja Tenenbauma
14:00 odsłonięcie Stolperstein (kamieni pamięci) poświęconych rodzinie Samuela Pisara
Fundacja Otwarta Edukacja, chodnik przy budynku przy ul. Dąbrowskiego 20
16:00 koncert Moniki Horodek oraz Anny Jagielskiej-Riveiro z zespołem w 80. rocznicę
powstania w getcie białostockim
Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Izrael
Aula Magna Pałacu Branickich, ul. J. Kilińskiego 1
17:30 dyskusja wokół książki „Z krwi i nadziei” Samuela Pisara
Muzeum Pamięci Sybiru, ul. Węglowa 1
20:30 plenerowy spektakl „Skrzypek na dachu”
Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie
Rynek Kościuszki
17 sierpnia 2023
18:00 spotkanie z Benem Midlerem, bohaterem książki „Ostatni Białystoker”
i jej autorką Martą Sawicką-Danielak. Prowadzenie: Magdalena Rigamonti
Białostocki Ośrodek Kultury / Centrum im. Ludwika Zamenhofa, ul. Warszawska 19
19:00 wernisaż wystawy Zuzanny Hertzberg „Mechica” i performans mówiony Zuzanny
Hertzberg w przestrzeni wystawy „Mechica”
Galeria Arsenał w Białymstoku, ul. A. Mickiewicza 2
(wystawa trwa do 20 października)
19:30 koncert Di Galitzyaner Klezmorim
z udziałem uczestników zajęć artystycznych Domu Kultury „Śródmieście”
wizualizacje – Sebastian Łukaszuk, plac Jana Pawła II
18 sierpnia 2023
17:00 spacer historyczny „Powstanie w białostockim getcie”
Stowarzyszenie ARTEKO, zbiórka: ul. Jurowiecka, przy tablicy w miejscu bramy getta
obok postoju taksówek przy Galerii Jurowieckiej
19 sierpnia 2023
14:00 warsztaty historyczne w ramach edukacyjnego projektu stypendialnego
„Relacje. Podaj dalej!”
Centrum Aktywności Społecznej, ul. św. Rocha 3
20 sierpnia 2023
11:00 spacer historyczny w ramach edukacyjnego projektu stypendialnego „Relacje.
Podaj dalej!”, zbiórka przed Białostockim Teatrem Lalek, ul. K. Kalinowskiego 1
17:00 koncert Podlaskiej Orkiestry Salonowej i Alicji Grabowskiej
„Serenada In Memoriam”, dyryguje Victoria Zhadko (Ukraina)
Fundacja „Artystyczna Fama”, sala kina Forum, ul. Legionowa 5
18:00 spotkanie wokół książki „Kobiety w białostockim getcie” Adama Czesława
Dobrońskiego
Białostocki Ośrodek Kultury / Centrum im. Ludwika Zamenhofa, ul. Warszawska 19
21:00 „Światło pamięci” (w rocznicę zakończenia akcji likwidacyjnej białostockiego getta)
tory kolejowe w pobliżu dawnego Dworca Poleskiego
27 sierpnia 2023
16:00 czytanie performatywne tekstu sztuki „GPS”
Białostocki Teatr Lalek, ul. K. Kalinowskiego 1
5 listopada 2023
15:30 promocja książki „Walka i zagłada białostockiego getta” Szymona Datnera (wydanie w jęz. polskim i esperanto)
Białostockie Towarzystwo Esperantystów
Białostocki Ośrodek Kultury / Centrum im. Ludwika Zamenhofa, ul. Warszawska 19
18:00 spektakl na podstawie „Pamiętnika” Dawida Szpiro
(w ramach uroczystości związanych z zagładą białostockich Żydów w obozie koncentracyjnym na Majdanku w listopadzie 1943)
Klub Fama, ul. Legionowa 5
6 listopada 2023
konferencja naukowa
Muzeum Pamięci Sybiru, ul. Węglowa 1
19 listopada 2023
16:00 premiera spektaklu „GPS” w reż. Marii Żynel
Białostocki Teatr Lalek, ul. K. Kalinowskiego 1
24 listopada 2023
17:00 wystawa reporterska Bogusława Skoka podsumowująca uroczystości 80. rocznicy
powstania w getcie białostockim
Galeria im. Sleńdzińskich, ul. Wiktorii 5
