Wiadomości

Anna Skorko/ Fot. A. Topczewska

Razem z grupą Fastowiaczek i Fastowiaków chce je oczyścić, skatalogować, zdigitalizować i opisać. Zaplanowane są też warsztaty, podczas których pod kierunkiem artystek spróbują fastowskie wzornictwo twórczo zinterpretować, nadać im drugie życie – zapowiada Anna Skorko, koordynatorka projektu z Fundacji DOM.

Projekt jest kontynuacją działań Fundacji DOM związanych z odkrywaniem historii Białostockich Zakładów Przemysłu Bawełnianego Fasty, które realizuje od 2019 roku we współpracy ze Stowarzyszeniem Edukacji Kulturalnej Widok. Przez ten czas udało się zgromadzić ponad 2 tysiące wzorników tkanin produkowanych przez kombinat. Pochodzą głównie z lat 60., 70. i 80. Są wśród nich materiały pościelowe, płaszczowe, mundurowe, ubraniowe, w różne desenie, w tym w tak charakterystyczną dla Fast kratkę.

– Pod kierunkiem grupy inicjatywnej byłych pracowników i pracownic zamierzamy wybrać 30 flagowych fastowskich tkanin. Korzystając z ich wiedzy chcemy je zdigitalizować i opisać jak najdokładniej: kiedy były produkowane, jaką techniką tkacką, co z nich robiono, gdzie sprzedawano – mówi Anna Skorko. – A potem, podczas warsztatów z artystkami postaramy się nadać im drugie życie, udowadniając, że dobry design, choćby peerelowski, się nie starzeje.

Fasty były trzecim co do wielkości zakładem włókienniczym w PRL-u. Przez blisko 50 lat zatrudnienie w nim znalazło ponad 35 tys. osób, głównie kobiet. Można więc szacować, że znaczny odsetek białostoczan (nawet 25 proc.) był w jakiś sposób powiązany z fabryką). W bardzo wielu domach w Białymstoku zachowały się jakieś skrawki z Fast (kawałki tkanin, ubrania z nich uszyte, zdjęcia, medale, odznaki, pamiątkowe wyroby, czasem drobne elementy wyposażenia), ale sam zakład został właściwie wypchnięty ze zbiorowej pamięci. Powraca tylko we wspomnieniach pracowników i ich rodzin. Tymczasem miał ogromny wpływ na rozwój i dzisiejszy kształt miasta – dodaje Anna Skorko.

W projektowe działania Fundacja DOM chce zaangażować ok. 50 byłych pracowników i pracownic kombinatu. We współpracy z nimi:

– przeprowadzi prace konserwatorsko-porządkowe. Przy pomocy chętnych Fastowiaczek i Fastowiaków oczyści, skataloguje i zabezpieczy próbniki, a przy okazji także inne przyniesione przez nich pamiątki;

– wybierze 30 tkanin charakterystycznych dla Fast, dokładnie je opisze i stworzy metryczki materiałów, opierając się na informacjach uzyskanych od pracowników Fast. Tkaniny też zostaną zdigitalizowane i zachowane w postaci kopii cyfrowych, co umożliwi prace nad ponownym wykorzystaniem wzorów i ich nowoczesną interpretacją;

– zorganizuje warsztaty dla Fastowiaczek i Fastowiaków, których celem będzie ukazanie peerelowskiego designu w nowatorskiej odsłonie, ponieważ dobre wzornictwo z biegiem lat nie traci na wartości, a zyskuje. Wybrane motywy można odtwarzać, rekonstruować na różnych płaszczyznach i materiałach, nadając im nowe życie. Warsztaty przeprowadzą cenione białostockie artystki pracujące z tkaniną. W ich wyniku powstaną drobne rzeczy wykorzystujące fastowskie wzory, np.: przypinki, chusteczki do okularów itp.

– zaprosi białostoczan, w tym przede wszystkim byłych pracowników fabryki i ich rodziny na potańcówkę nawiązującą do Bali Włókniarza, kultywowanych w Fastach za PRL-u. Obędzie się ona w plenerze w centrum miasta. Jej oprawa będzie nawiązywać do fastowskiego wzornictwa. Potańcówka stanie się też okazją do zaprezentowania efektów projektu i przypomnienia mieszkańcom Białegostoku. (red.)

O projekcie “Fasty moje życie” z Anną Skorko, koordynatorką projektu rozmawiała Aneta Topczewska: