Adam Jakuć i Anna Naumiuk-Jakuc podczas spotkania autorskiego poświęconego premierze książki „Włodzimierz Naumiuk. Zanim przemówią rzeźby” w Miejskim Ośrodku Animacji Kultury w Zabłudowie. Fot. Marcin Ciuchniecki
Na początku grudnia odbyła się premiera książki „Włodzimierz Naumiuk. Zanim przemówią rzeźby”. To poruszająca opowieść o życiu i twórczości jednego z najbardziej rozpoznawalnych podlaskich rzeźbiarzy ludowych. Autorką publikacji jest dr inż. Anna Naumiuk-Jakuc, wykładowczyni Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej i wnuczka artysty.
Książka powstała w oparciu o dwuletnią pracę badawczą, rozmowy autorki z dziadkiem oraz analizę archiwalnych materiałów. Z tego wielogodzinnego zapisu wspomnień wyłoniła się historia nie tylko o sztuce, ale przede wszystkim o ludziach, pamięci i przemijaniu.
Posłuchaj rozmowy z dr inż. Anna Naumiuk-Jakuc.
Książka, która wyrasta z rozmowy
Punktem wyjścia do napisania książki były badania naukowe prowadzone przez Annę Naumiuk-Jakuc w ramach pracy doktorskiej. Już wtedy zaczęła nagrywać rozmowy z dziadkiem, dokumentując jego opowieści o życiu, wsi i twórczości.
– Wiedziałam, że dużo wartościowego materiału nie zmieści się w pracy doktorskiej. Było mi szkoda tych historii. Bałam się, że opowieści o ludziach i ich losach po prostu znikną, dlatego chciałam je opisać i przekazać dalej – mówi autorka książki.
Z czasem nagrania przestały być jedynie materiałem badawczym. Stały się zapisem świata, który w tej formie już nie istnieje.
Autentyczność zamiast klasycznej biografii
„Zanim przemówią rzeźby” nie jest klasyczną biografią. Autorka świadomie zrezygnowała z narracji odautorskiej, oddając głos Włodzimierzowi Naumiukowi. Zachowała jego sposób mówienia, rytm opowieści i elementy lokalnej gwary.
– Tylko przekazując tę historię jego słowami mogła ona wybrzmieć prawdziwie. Wiedziałam, że ta książka nie będzie uczciwa, jeśli zabiorę jego mowę i sposób opowiadania – podkreśla Anna Naumiuk-Jakuc.
Dzięki temu czytelnik ma wrażenie uczestniczenia w rozmowie, a nie lektury opracowania biograficznego.
Rzeźby jako kronika ludzi wsi
W książce wyraźnie wybrzmiewa przekonanie, że twórczość Włodzimierza Naumiuka była formą zapisu pamięci. Rzeźby przedstawiają ludzi wsi – matki, starców, sąsiadów, tych, którzy kształtowali jego świat i system wartości.
Artysta od najmłodszych lat czuł potrzebę utrwalania tego, co znika. Wojenne doświadczenia, bieżeństwo i utrata bliskich sprawiły, że pamięć stała się dla niego formą odpowiedzialności.
Jak podkreśla autorka, Naumiuk chciał stworzyć – jak sam mówił – pomnik ludziom, którzy go wychowali i ukształtowali. Nie dla sławy, lecz z poczucia obowiązku.
Książka o przemijaniu i korzeniach
Jednym z ważnych motywów publikacji jest przyroda i rzeka Narew. To symbol trwania, ale też przemijania świata, który artysta obserwował przez całe życie.
– Dziadek widział, że ten świat zanika. I chciał go utrwalić, jak tylko potrafił. Ta książka jest wywiadem rzeką, a Narew stała się naszym motywem przewodnim – tłumaczy Anna Naumiuk-Jakuc.
Autorka podkreśla, że korzenie są kluczem do zrozumienia siebie. Bez nich historia przodków staje się anonimowa i pozbawiona sensu.
Przesłanie, które zostaje
Zdaniem autorki najważniejsze przesłanie książki jest proste i uniwersalne. – W życiu najważniejsze jest to, żeby być po prostu dobrym człowiekiem – mówi Anna Naumiuk-Jakuc.
„Włodzimierz Naumiuk. Zanim przemówią rzeźby” to opowieść o ludziach, którzy rzadko trafiają do wielkiej historii, ale bez których ta historia nie mogłaby istnieć. To także zapis świata wartości, który dzięki słowom i rzeźbom artysty został ocalony od zapomnienia.
Kim jest Włodzimierz Naumiuk?
Włodzimierz Naumiuk – podlaski rzeźbiarz ludowy, związany przez całe życie z miejscowością Kaniuki nad Narwią. Samouk. Twórca głęboko zakorzeniony w tradycji wsi, jej rytmie, religijności i relacji człowieka z naturą.
Urodził się i wychował na Podlasiu. Doświadczenia dzieciństwa, wojny oraz powojennej codzienności wsi miały decydujący wpływ na jego późniejszą twórczość. Przez wiele lat pracował fizycznie, równolegle rozwijając działalność artystyczną. Rzeźbił głównie w drewnie, sięgając po motywy ludzi wsi, sceny codziennego życia, postacie sakralne oraz zwierzęta.
Jego twórczość charakteryzuje się prostotą formy, szczerością przekazu i silnym ładunkiem emocjonalnym. Rzeźby Naumiuka są zapisem pamięci o świecie, który odchodzi – o ludziach, obyczajach i krajobrazie kulturowym Podlasia. Artysta traktował rzeźbę jako sposób utrwalania doświadczeń własnych i swoich przodków.
Prace Włodzimierza Naumiuka były prezentowane na wystawach i spotkaniach poświęconych sztuce ludowej oraz kulturze regionu. Jego twórczość doceniana jest za autentyczność i wierność lokalnej tradycji. Pozostaje jednym z ważnych świadków i kronikarzy podlaskiej wsi w sztuce ludowej.
(AJ)
Zobacz zdjęcia ze spotkania autorskiego Anny Naumiuk-Jakuc.
